Tel: 0272 213 13 56
Afyonkarahisar İlinde Atıksuların Yeniden Kullanımının Araştırılması Projesi

Nüfus ve endüstriyel faaliyetlerdeki hızlı artışa paralel olarak ihtiyaç duyulan su miktarının artması, yüzey ve yeraltı sularının kirlilik içermesi, su kaynaklarının düzgün dağıtılamaması ve kuraklık; ülkeleri yeni su kaynakları arayışına yöneltmektedir. Tatlı su kaynaklarının azalması su maliyetlerinde de artışlara sebep olmaktadır. Bu sebeplerle kullanım sonucu kirlenmiş suların geri kazanımı önem arz etmektedir.

Afyonkarahisar Atıksu Arıtma Birliğince yürütülen Afyon merkez atıksu arıtma tesisi çıkış sularının tarımsal sulamada kullanılması projesi kapsamında günlük 44.000 m3 atıksuyun arıtma tesisinde arıtılarak; yapılmakta olan dezenfekte ünitesinde kum filtresi ve ultraviyole dezenfeksiyon yöntemiyle dezenfekte edilerek tarımsal sulamada kullanılması çalışması devam etmektedir. Projenin tamamlanması durumunda sulama döneminde günlük 5000 dekar (5 milyon m2) arazinin sulaması gerçekleştirilecektir.

Bölgede şuanda kısmi olarak (%3)  yeraltı sondaj sulama kuyuları kullanılmaktadır. Sondaj kuyu sularının analizi yapıldığında sulama için çok elverişli olmadığı tuzluluk oranın çok yüksek olduğu ve kuyuların enerji maliyetlerinin yüksek olduğu (m3 başına 30 kuruş) tespit edilmiştir. Mevcut kuyuların tarımsal arazinin %3 ünü sulayacak kapasitede olması, su içeriğinini sulama açısında uygun olmaması nedeniyele bölgede sulu tarım yapılamamaktadır. 15.01.2012 tarihinde Tarım  İl Müdürlüğü ve Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) tarafından yürütülen çalışmada bölgede kuru tarımdan sulu tarıma geçilmesi ve münavebeli ekim yapılması durumunda 14 kat gelir artışı olacağı raporlanmıştır. Bu kapsamda Afyonkarahisar Atıksu Arıtma Birliğince , Afyon merkez atıksu arıtma tesisi çıkış sularının tarımsal sulamada kullanılması projesi başlatılmıştır. Proje atıksuların yeniden kazanılması ve yeniden kullanılması projesi olup, bu kapsamında günlük 44.000 m3 atıksuyun arıtma tesisinde arıtılarak ; yapılmakta olan dezenfekte ünitesinde kum filtresi ve ultraviyole dezenfeksiyon yöntemiyle dezenfekte edilerek tarımsal sulamada kullanılmasıdır.

Arıtılmış suyun nihai bertaraf yöntemine bağlı olarak çıkış suyu kalitesi farklılık göstermektedir. Halk sağlığı ve çevre üzerine olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için atıksuların geri geri kazanılarak sulama suyu olarak kullanılması,  geri kullanımla ile ilişkilendirilen kısa ve uzun vadeli birçok risk etmenini (mikrobiyolojik ve kimyasal) dikkate alan ulusal ve uluslararası teknik kriterlerler ile düzenlenmektedir. Bunlar, sulanacak bitkide meydana gelebilecek birikme, patojen mikroorganizmaların hala yaşama riski ve kimyasal maddelerin birikme riskidir.

Ulusal ölçekte Kullanım amaçlarına göre arıtılmış atık suların sağlaması gereken kalite ölçütlerini veren, uygun arıtma yöntemlerini belirten ve sulama amacıyla bu suların nasıl kullanılması gerektiğini açıklayan Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği (27527 sayı, 20.03.2010 tarih) uluslararası teknik kriterleri de içerecek şekilde geliştirilmiştir.

Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği’ne göre sulamada tekrar kullanılacak arıtılmış atıksulardaki en büyük riskin, mikroorganizmalar tarafından bulaştırılabilecek hastalıklar olduğu öngörülmüştür.  Bu risk etmeninin mevcut devam eden Afyonkarahisar Atıksu Arıtma Birliğince yürütülen Afyon merkez atıksu arıtma tesisi çıkış dezenkfesiyon ünitesi ile aşılması planlanmıştır. Diğer bir risk  etmeni ise sulama suyu verimini de etkileyen kimyasal su kalitesidir. Evsel atıksulardaki eser elementlerin konsantrasyonu, genellikle düşük miktarlardadır. Ancak, evsel atıksulara endüstriyel deşarjlar olduğu durumda, konsantrasyonlar yükselebilmektedir. Bu bağlamda, Debiye endüstriyel atıksu katkısı, Sistemin güvenilirliği ve çıkış suyu kalitesi açısından ön plana çıkmaktadır.

Bu çalışmada ise ensdütriyel ve evsel kirleticiler (evler, işletmeler, hastaneler, otelller v.b.) tarafından kanalizasyon şebekesine bırakılan atıksuların kirliliklerinin ayrı ayrı incelenerek arıtma tesisine gelen atıksuların tarımsal sulama açısında atıksu kalitesine olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenerek tarımsal sulama suyunun kalitesinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda öncelikli Afyonkarahisar ili Şehir merkezinin mevcut kirlilik haritası çıkarılacaktır. Her bir lokasyonda ensdütriyel ve evsel Kirleticiler ve kirlilik yükleri ayrı ayrı tespit edilecek ve tarımsal sulama kriterleri açısında ulusal ve uluslararası mevzuata göre karşılaştırma yapılacaktır. Karşılaştırma sonucunda her bir kirletici lokasyonu için alınması gerekli tedbirler belirlenecek ve tedbirlerin uygulama imkanları tespit edilecektir.